Ngikushiyela ividiyo yengqungquthela kaJonah Lehrer, intatheli esebenza ngePsychology and neuroscience, obambe iqhaza kulo mcimbi. Idolobha Lemibono, uchungechunge lwezinkulumo ezivelele ePuebla, eMexico. Lo mcimbi uhlanganisa ndawonye izingqondo ezigqame kakhulu emhlabeni ukuze zixoxe ngokusungula, isayensi, ifilosofi nezinye izihloko eziningi ezithakaselwayo.
Ukubaluleka kwemizwa ezinqumweni zethu
Enkulumweni yakhe, uJona Lehrer uhlola umthelela wemizwa ekuthathweni kwezinqumo futhi uphakamisa ingxoxo mayelana nobudlelwane phakathi kokucabanga kanye nemizwelo ekuphileni kwethu kwansuku zonke. Ngokusekelwe ocwaningweni lwakhe kanye nolwazi lwakhe njengombhali, u-Lehrer uthi imizwa ayikona nje ukuphazamiseka emcabangweni ophusile, kodwa idlala indima ebalulekile ngendlela esicubungula ngayo ulwazi futhi sibhekane nomhlaba. Ngaphezu kwalokho, ukuqonda i- izindlela zokulawula imizwa kungaba ukhiye ekwenzeni izinqumo ezingcono.
Imisinga emibili eyinhloko ku-psychology
Kunezindlela ezimbili eziyinhloko ngaphakathi kwengqondo ezama ukuchaza ukuthi abantu bangayithuthukisa kanjani impilo yabo:
- Amandla okucabanga: Lo mbono uphethe ukuthi i ukucabanga okunengqondo futhi okunengqondo kuyisihluthulelo sokuthuthukisa izimpilo zethu. Isekelwe kumatiyori engqondo agcizelela ukubaluleka kokuhlaziya okuhlangenwe nakho kwethu ngendlela efanele futhi silungise ukuziphatha kwethu ngokuzindla.
- Ukuphatha imizwa: Kusukela kwashicilelwa "I-Emotional Intelligence" by Daniel Goleman ngo-1995, Psychology waqala ukugqamisa ukubaluleka imizwelo ekuphileni kwansuku zonke. Kucatshangwa ukuthi ukulawulwa kwemizwa okwanele kungaba ngaphezulu juqu kunokucabanga okumsulwa lapho wenza izinqumo futhi uthuthukisa inhlalakahle. Kulokhu singangeza ukuqonda izingxenye zemizwa ukuphatha kangcono.
Isizathu vs. Umzwelo: ibhalansi edingekayo
Empeleni, kokubili ukucabanga nemizwelo kufanele kuhlalisane ngendlela elinganiselayo. Thembela kuphela ku- imizwa kungaholela ezinqumweni ezingalindelekile, kuyilapho ukuthembela kuphela ekucabangeni kungase kubangele abantu bageja amathuba abalulekile. Umuntu ngamunye kufanele athole ibhalansi efanele ngokuya ngobuntu bakhe nomongo. Le bhalansi ifana naleyo efunwa lapho sebenzisa ingqondo ekuphileni kwansuku zonke.
Iqhaza lemizwa ekuthathweni kwezinqumo
Ucwaningo lwakamuva ku-neuroscience lubonise ukuthi imizwa ithonya izinqumo eziyinkimbinkimbi kunalokho okwakucatshangwa ngaphambili. UDaniel Kahneman, encwadini yakhe Cabanga ngokushesha, cabanga kancane, ichaza indlela ubuchopho bomuntu obusebenzisa ngayo okubili izinhlelo zokucabanga:
- Ukucabanga okusheshayo: Isekelwe kumibono kanye nezimpendulo ezizenzakalelayo eziqondiswa imizwa.
- Ukucabanga kancane: Idinga ukucutshungulwa kwangamabomu okwengeziwe nokuhlaziya, ngokusekelwe esicathulweni.
Ucwaningo lubonisa ukuthi ezimweni zokucindezeleka okukhulu noma ukungaqiniseki, imizwa inganikeza a inzuzo yokuziphendukela kwemvelo ngokusisiza ukuthi senze izinqumo ezisheshayo nezisebenzayo. Kubalulekile futhi ukuqaphela ukuthi imizwa ingathinta kanjani Amandla ethu okuhlaziya.
Indaba yesosha laseBrithani: icala lokuzwisisa ngokomzwelo
Esifundweni sakhe, uJona Lehrer ulandisa ngesipiliyoni sika-a Isikhulu saseBrithani phakathi nomsebenzi, okwathi, ngenxa ye-intuition esekelwe emizweni, wakwazi ukubona usongo oluseduze futhi asindise izimpilo zeqembu lakhe. Leli cala libonisa ukuthi imizwa ingasebenza kanjani njenge indlela yokusinda ngempumelelo kakhulu. Lolu hlobo lwe-intuition luyisibonelo esicacile sendlela ukuphathwa ngendlela efanele kwemizwa kungaholela ezinqumweni ezibucayi.
Indlela yokuqeqesha ubuhlakani bemizwa
Ukuze kuthuthukiswe ukwenza izinqumo ngokusekelwe ekuhlakanipheni ngokomzwelo, kuhle ukuba:
- Ukuzijwayeza ukuzazi: Thola futhi uqonde imizwa yethu.
- Ukufunda ukulawula imizwa: Gwema ukusabela ngokuxhamazela futhi ufunde ukuhambisa imizwa ngendlela eyakhayo.
- Ukuthuthukisa uzwela: Ukuqonda imizwa yabanye kuyasisiza ekwenzeni izinqumo zeqembu.
- thatha isikhathi esifanele: Ungathathwa wukuthatheka futhi ucabangisise ngaphambi kokuthatha isinqumo.
Le nkulumo kaJona Lehrer isimema ukuthi sicabange ngendima edlalwa imizwa ezimpilweni zethu zansuku zonke nokuthi ingasetshenziswa kanjani ukuthuthukisa ukwenza kwethu izinqumo. Kunokuba ubone imizwa nokucabanga njengamandla aphikisayo, kubalulekile ukuqonda ukuthi kokubili kungahlanganiswa kanjani ukuze kuzuzwe ukuphila okunokulinganisela nokuqaphela.
Ngezansi ungabuka inkulumo egcwele kaJona Lehrer: